Λάσκαρις, Ιανός

(Κωνσταντινούπολη 1445 – Ρώμη 1534). Λόγιος και διπλωμάτης· Υπήρξε ένας από τους δεινότερους ελληνιστές της Αναγέννησης. Ήταν απόγονος της παλιάς αυτοκρατορικής οικογένειας του Βυζαντίου και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγε στην Πελοπόννησο, κατόπιν στην Κρήτη και τελικά στην Ιταλία. Εκεί, με τη συμπαράσταση του καρδινάλιου Βησσαρίωνα σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα και στη Φλωρεντία (1472), όπου και συνδέθηκε με τον ηγεμόνα της πόλης και διάσημο ουμανιστή Λαυρέντιο των Μεδίκων (Μεγαλοπρεπή). Μάλιστα, ο τελευταίος έστειλε τον Λ. δύο φορές στην τουρκοκρατούμενη Ανατολή για να συλλέξει χειρόγραφα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (1490-92). Οι κώδικες που μετέφερε ο Λ. από τις ελληνικές περιοχές όπου περιηγήθηκε (Κέρκυρα, Άρτα, Θεσσαλονίκη, Άγιον Όρος, Κωνσταντινούπολη, Κρήτη) αποτέλεσαν τον πυρήνα της περίφημης Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης της Φλωρεντίας. Το 1494 ο Λ. τέθηκε στην υπηρεσία του βασιλιά της Γαλλίας Καρόλου H’, ο οποίος είχε τότε εκστρατεύσει στην Ιταλία με σκοπό να περάσει στη Βαλκανική και να εξαπολύσει ιερό πόλεμο κατά των Τούρκων. Η επιχείρηση εκείνη (στην οποία οι Έλληνες πρόσφυγες στην Ιταλία είχαν στηρίξει τόσες ελπίδες) δεν πραγματοποιήθηκε τελικά, όμως ο Λ. εξακολούθησε να υπηρετεί τους Γάλλους βασιλείς, κυρίως ως πρεσβευτής στις πρωτεύουσες των ιταλικών κρατιδίων. Η κύρια όμως απασχόλησή του παρέμενε η φιλολογία και τα ζητήματα της παιδείας γενικότερα: επιμελήθηκε άριστες για την εποχή του εκδόσεις αρχαίων συγγραφέων, αντέγραφε χειρόγραφα, διατηρούσε αλληλογραφία με κορυφαίους ουμανιστές (Έρασμο, Μπιντέ κ.ά.), συμμετείχε ενεργά στις επίκαιρες τότε φιλολογικές συζητήσεις (κικερωνισμός, ερασμιακή προφορά), διηύθυνε το Ελληνικό Γυμνάσιο που ίδρυσε το 1514 στη Ρώμη ο πάπας Λέων Γ’, οργάνωσε τις βιβλιοθήκες του Μπλουά και της Φλωρεντίας, εργάστηκε για την ίδρυση και την οργάνωση του περίφημου αργότερα Κολεγίου της Γαλλίας (Collège de France) και δεν ξέχασε ποτέ το νεανικό του όνειρο για μια Σταυροφορία κατά των Τούρκων· μάλιστα, το 1525 υπέβαλε ένα εμπεριστατωμένο υπόμνημα στον τότε παντοδύναμο Γερμανό αυτοκράτορα Κάρολο Ε’, τον οποίο ο Λ. έβλεπε ως τον μελλοντικό απελευθερωτή των χριστιανικών λαών της Ανατολής.